Η γειτονιά μας πριν από εκατό χρόνια (1917)
Γράφει ο Θανάσης Βογιατζής |
Γαλλική καρτ ποστάλ της γειτονιάς μας, όπως ήταν πριν από 100 ακριβώς χρόνια, στην συμβολή των οδών Ελευθερίας, Αιμιλιανού και Αβέρωφ, στην βορειοδυτική πλευρά του σημερινού κτιρίου του Φ.Σ.Φ. «Ο Αριστοτέλης».
Είχε ληφθεί από το φωτογραφικό συνεργείο του Γαλλικού Εκστρατευτικού Σώματος κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918), όταν τα γαλλικά στρατεύματα είχαν στρατοπεδεύσει στην πόλη μας (1916-1918). Οι περισσότερες γαλλικές καρτ ποστάλ της Φλώρινας είναι αριθμημένες και τον μεγαλύτερο αύξοντα αριθμό που έχω εντοπίσει, είναι ο αριθμός 101. Η δημοσιευομένη σήμερα από το αρχείο μου, έχει αριθμό 25 και στο πίσω μέρος της, που φέρει ημερομηνία 4-11-1917, υπάρχει μικρό χειρόγραφο κείμενο γραμμένο στα γαλλικά.
Στην αριστερή πλευρά του δρόμου, δίπλα στο ποτάμι, που δεν είχε ακόμη τοίχο, βλέπουμε το «γιάζι» (ρυάκι) που στο σημείο αυτό και για μικρή απόσταση ρέει παράλληλα με το ποτάμι. Όπως γράψαμε και σε άλλο κείμενό μας, το «γιάζι» ξεκινούσε από την αρχή περίπου της οδού Αβέρωφ και κατέληγε στην Πλατεία Σχολείων. Καταστράφηκε στην μεγάλη πλημμύρα του 1929.
Στο μέσον η παλιά ξύλινη γέφυρα που οδηγούσε στην οδό Αιμιλιανού, όπου και το πατρικό μας σπίτι. Από την γέφυρα αυτή, όπως μας διηγούνταν με συγκίνηση ο μακαρίτης πατέρας μου, πέρασε ένα τμήμα του Ελληνικού Στρατού που απελευθέρωσε την πόλη μας από του Τούρκους το 1912, πηγαίνοντας μέσω της οδού Αιμιλιανού προς τα δυτικά της Φλώρινας και θυμόταν, παιδάκι τότε αυτός μικρό, πως όλη η γειτονιά είχε βγει στον δρόμο για να υποδεχθεί με ενθουσιασμό τους απελευθερωτές ΄Ελληνες στρατιώτες, προσφέροντάς τους ψωμί και διάφορα άλλα τρόφιμα.
Αριστερά, μόλις διακρίνεται ο παλιός φούρνος Τόρκου, που λειτούργησε από την εποχή της τουρκοκρατίας μέχρι το τέλος περίπου της δεκαετίας του 1960. Πίσω από την γέφυρα και προς τα δεξιά, επί της οδού Αβέρωφ, είχαν κατοικίσει από την εποχή εκείνη και μέχρι την δεκαετία του 1960 οι εξής οικογένειες, άλλες συνεχόμενα και άλλες κατά διαστήματα: Μπαλόγλου, Μπατσάνη, Κιατύπη, Τάλη, Σίμου, Μιχαήλ, Γρούϊου, Κορτσάρη, Άσπρου, Τζώτζη, Πλατή, Γιάτα (Σπουδαίου), Καλλικράγα, Φουλίδη, Λογόρη, Σιάπα και ίσως μερικές ακόμη που τώρα μου διαφεύγουν. Στο βάθος δεξιά, στην απέναντι όχθη, διακρίνεται και η κατοικία Σελεγκούνα.
Ένας εκ των αδελφών της οικογένειας Σίμου, ο αείμνηστος Γεώργιος Σίμου (1883-1957), ήταν προπολεμικά για πολλά χρόνια Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου της πόλης μας και το έτος 1924 είχε διατελέσει και Δήμαρχος Φλωρίνης.
Οι αδελφοί Σίμου διατηρούσαν από την δεκαετία του 1920, στο επί της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου θαυμάσιο νεοκλασικό ιδιόκτητο κτίριό τους με την ονομασία «Διεθνές», μεγάλο εμπορικό κατάστημα, ξενοδοχείο και καφενείο. Το όμορφο αυτό καφενείο, το γνωστό σε όλους μας «Διεθνές», με τους βιεννέζικους καθρέπτες, τους ρομαντικούς πίνακες ζωγραφικής, τα παραδοσιακά τραπεζάκια της εποχής και τους εκλεκτούς μεζέδες, λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια από την οικογένεια του φίλου κ. Γιώργου Βελιάνη, ενώ στους χώρους του ξενοδοχείου στεγάζεται η Λέσχη Πολιτισμού Φλώρινας.
Στο ισόγειο της οικίας Κιατύπη άνοιξε πολύ αργότερα, από το 1948 έως το 1959, η γνωστή στους παλιούς Φλωρινιώτες ταβέρνα «Η παραλία» των αδελφών Κιατύπη.
Θυμάμαι προς το τέλος της δεκαετίας του 1950, να πλημμυρίζει η γειτονιά μας κατά τις γλυκές καλοκαιρινές βραδιές, από τις μελωδίες των αξέχαστων νοσταλγικών τραγουδιών της εποχής που έβαζαν στο γραμμόφωνό τους οι αδελφοί Κιατύπη, από δίσκους βινυλίου των 78 στροφών. Απολαμβάναμε έτσι, ενώ δεν υπήρχε ακόμη η τηλεόραση και τα ραδιόφωνα ήσαν λιγοστά, τις θαυμάσιες φωνές των μεγάλων τροβαδούρων της παλιάς Αθήνας Νίκου Γούναρη, Τώνη Μαρούδα, Φώτη Πολυμέρη και άλλων, όπως και ωραία αρχοντορεμπέτικα του Σουγιούλ, αλλά και τραγούδια μεγάλων λαϊκών συνθετών, Τσιτσάνη, Χιώτη, Μητσάκη κ.λ.π., με τις ανεπανάληπτες διαχρονικές αισθαντικές φωνές της Μαρίκας Νίνου, Μάγιας Μελάγια, Εύας Στυλ, Μαίρης Λίντα και άλλων.
Στο βάθος δεξιά, στην αριστερή πλευρά του ποταμού, το σπίτι όπου κατοικούσε ο περίφημος γραφικός τύπος Πέτρος Λογόρης (1906-1978). Προπολεμικά ήταν γνωστός στους παλιούς Φλωρινιώτες ως κύριος «Δήμαρχος», λόγω του άψογου ντυσίματός του τις Κυριακές και τις γιορτές, αλλά και για τις άριστες επιδόσεις του στον χορό, ενώ όλες τις άλλες ημέρες ήταν πάντα ρακένδυτος και απόμακρος.
Τώρα τα χρόνια έχουν περάσει και η γειτονιά μας, όπως και όλη η πόλη μας, έχει αλλάξει όψη. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία γείτονές μας έχουν φύγει από την ζωή πριν από πολλά χρόνια και στην γειτονιά μας, που πριν από 50-60 χρόνια κατοικούσαν πολλές πολυπληθείς οικογένειες και καθημερινά έσφυζε από ζωή και από δεκάδες χαρούμενες παιδικές φωνές, έχουμε απομείνει ελάχιστοι.
Από τους παιδικούς μας φίλους πολλοί μένουν σήμερα σε άλλες γειτονιές, άλλοι σε διάφορες πόλεις της πατρίδας μας, πολλοί έχουν σκορπίσει σε Χώρες του εξωτερικού και δυστυχώς αρκετοί αγαπημένοι μας φίλοι δεν ζουν πιά. Διατηρούμε όμως οι υπόλοιποι άριστες σχέσεις μεταξύ μας και από την παλιά μας γειτονιά μας μένουν όμορφες γλυκές αναμνήσεις, που θα μας συνοδεύουν σε όλη μας την ζωή.-
Θανάσης Βογιατζής
Φλώρινα 25-8-2017
