Η λάσπη του χειμώνα και η σκόνη του καλοκαιριού
Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης |
Κουστούμι, γραβάτα και άσπρο πουκάμισο. Το ντύσιμο των ανδρών τις Κυριακές και στις γιορτές, και τα παπούτσια να λάμπουν. «Το μάτι πέφτει στο παπούτσι» έλεγαν, και ο κομψός άνδρας έπρεπε να βάψει τα παπούτσια του με κάμελ, να τα αφήσει να στεγνώσουν λίγο, και μετά με μια μαλακιά βούρτσα να τα γυαλίσει. Να αστράφτουν τα παπούτσια από την γυαλάδα είτε αυτά ήταν μαύρα είτε καφέ. Κάπως έτσι ήταν η μόδα κάποτε, και αν προσθέσουμε την κόμμωση, που ήταν κοντό μαλλί και ξυρισμένο σβέρκο, καθώς και φρεσκοξυρισμένα μάγουλα και περιποιημένο μουστάκι, συνθέτουν την εμφάνιση του μοντέρνου άνδρα του Μεσοπολέμου, αλλά και δυο δεκαετίες μεταπολεμικά.
Ήταν και αυτή μια εποχή που ήθελαν τα παπούτσια τους να λάμπουν. Όμως οι δρόμοι τότε δεν ήταν ασφαλτοστρωμένοι. Μόνο ο Κεντρικός δρόμος ήταν κάποτε λιθόστρωτος, και αργότερα ασφαλτοστρωμένος, από τα Δικαστήρια μέχρι την οδό Σαρανταπόρου. Όλοι οι άλλοι δρόμοι ήταν χωματόδρομοι, όπου λίμναζαν τα νερά της βροχής και γίνονταν λάσπη.
Λασπωμένοι δρόμοι ήταν όλοι οι δρόμοι της πόλης. Δρόμοι χωρίς πεζοδρόμια, και μετά από κάθε βροχή ή όταν έλιωναν τα χιόνια η λάσπη ήταν αρκετή, ώστε να λερώνει τα παπούτσια των περαστικών. Και ήταν ντροπή για έναν άνδρα να κυκλοφορεί σε κλειστούς χώρους με λασπωμένα παπούτσια. Οι κομψοί Φλωρινιώτες με τα γυαλισμένα παπούτσια, που τα ήθελαν καθαρά και αλάσπωτα, προσπαθούσαν να βρουν τρόπο να περάσουν, άλλοτε πατώντας στις μύτες των ποδιών και άλλες φορές κάνοντας μικρά άλματα για να φτάσουν στην εκκλησία ή στο καφενείο, αλλά και στον κινηματογράφο.
Όλοι αισθανόταν ανακούφιση όταν έφταναν στον Κεντρικό δρόμο, καθώς αυτός ο δρόμος ήταν καθαρός και δεν είχε λάσπες. Σε αυτόν τον δρόμο γινόταν η βόλτα και γι αυτό τον λόγο έπρεπε να φτάσουν εκεί με τα παπούτσια τους καθαρά και αλάσπωτα. Εκεί γινόταν το νυφοπάζαρο, στην βόλτα, και το κομψό ντύσιμο ήταν αυτό που έδινε την πρώτη εντύπωση. Πόσο μάλλον τα γυαλισμένα παπούτσια, τότε έδιναν μεγάλη προσοχή στα υποδήματά τους.
Λάσπη σε όλη την πόλη, καθώς οι δρόμοι ήταν χωματόδρομοι. Γι αυτό έξω από τα σπίτια, δίπλα στην είσοδο, υπήρχε ένα πλακωτό σίδερο, μπηγμένο στην γη, όπου καθάριζαν τα παπούτσια τους, από την λάσπη και μετά έμπαιναν στο σπίτι.
Το καλοκαίρι δημιουργούσε και αυτό προβλήματα σε όλους όσους ήθελαν καθαρά και γυαλισμένα παπούτσια. Περπατώντας στους χωματόδρομου, τα γυαλισμένα παπούτσια καλύπτονταν με σκόνη, κάτι που δεν δέχονταν οι κανόνες της μόδας εκείνης της εποχής. Οι περισσότεροι είχαν ένα βελούδινο πανάκι στην τσέπη του σκακιού τους και συχνά με αυτό ξεσκόνιζαν τα σκονισμένα παπούτσια τους. Χαρακτηριστική εικόνα ήταν να βλέπεις κάποιους άνδρες με υπερυψωμένο το ένα πόδι και να πατάν πάνω σε μια πέτρα, από αυτές που υπήρχαν έξω από τα σπίτια για να κάθονται οι γριές, και με το πανάκι να ξεσκονίζει τα παπούτσια του.
Υπήρχαν βέβαια και οι λούστροι με τα κασελάκια τους, που σύχναζαν στην πλατεία και στον Κεντρικό δρόμο, και με λίγα χρήματα έβαφαν, γυάλιζαν και ξεσκόνιζαν τα παπούτσια των ανδρών. Δεν ήταν λίγοι οι άνδρες που η έξοδός τους την Κυριακή άρχιζε από το κασελάκι του λούστρου.
Μετά το 1960, όλα άρχισαν να αλλάζουν σταδιακά. Ο Δήμος Φλώρινας, κάθε καλοκαίρι ασφαλτόστρωνε αρκετούς δρόμους, ώστε τα επόμενα χρόνια, σχεδόν όλοι οι δρόμοι να είναι ασφαλτοστρωμένοι. Οι Φλωρινιώτες γλύτωσαν από την λάσπη και τα νερά του χειμώνα, αλλά και από την σκόνη του καλοκαιριού. Αυτοί που έχασαν ήταν οι λούστροι της πλατείας, καθώς οι πελατεία τους μειώθηκε. Αποτέλεσμα να υπάρχουν ένας ή δυο λούστροι με τα κασελάκια τους τα επόμενα χρόνια.
Αλλά και τα δέρματα των παπουτσιών άλλαξαν, έτσι που κανείς πια δεν βάφει τα παπούτσια του, αφού αυτά δεν χρειάζονται βάψιμο. Κυκλοφόρησαν και τα νεανικά πλαστικά παπούτσια, τα αθλητικά, που τα πλένουν στα πλυντήρια και δεν βάφονται. Το κάμελ και τα βερνίκια δεν υπάρχουν πια στα σπίτια, ούτε οι χαρακτηριστικές εικόνες κάποιων να περιποιούνται τα παπούτσια τους πριν βγουν από το σπίτι. Η σκόνη και η λάσπη των δρόμων δεν υπάρχει πια, ούτε η μόδα των γυαλισμένων παπουτσιών.
Ο Αργύρης ο λούστρος, το 1991
Φωτογραφία: Δημήτρη Μεκάση
