Ράπτες και εμποροράπτες Φλώρινας
Γράφει ο Σπύρος Παπαχαρίσης |
Η ανάρτησή μας έχει να κάνει με ένα φωτογραφικό «ενσταντανέ» του Συλλόγου Ραπτών – Εμποροραπτών της Φλώρινας, το οποίο χρονικά τοποθετείται στην δεκαετία του 1970.
Διακρίνουμε από αριστερά προς τα δεξιά σύμφωνα με την αρίθμηση τους παρακάτω ράπτες:
1. Μητσάκης Ευάγγελος, 2. Γιάγκου Ιωάννης, 3. Χρηστίδης Αναστάσιος, 4. Γιούρσης Πέτρος, 5. Αποστολίδης Ηλίας, 6. Γεωργιάδης Λάζαρος, 7. Πετκάνης Αθανάσιος, 8. Τζέτζης Πούλιος, 9. Λούστας Θεόδωρος, 10. Βογδάνου Δημήτριος, 11. Γκερτσάκης Πέτρος, 12. Καραγιαννόπουλος Ευστράτιος, 13. Γκοτζαμάνης Δημήτριος, 14. Προδρομίδης Κωνσταντίνος, 15. Σικαβίτσας Δημήτριος, 16. Κυρτσάνης Ναούμ, 17. Δόντσιος Στέφανος, 18. Παπαχαρίσης Χρήστος, 19. Προκοπίου Βάιος, 20. Δημητρόπουλος Μιχαήλ, 21. Προκοπίδης Σωτήριος, 22. Τραϊαννού Στέφανος 23. Μπότσης Σπυρίδων.
Συμπληρωματικά:
Για τα παλιά επαγγέλματα της Φλώρινας έχει γράψει ο Δημήτρης Μεκάσης. Τα κείμενα αυτά βρίσκονται σε δυο πολύτιμες για την περιοχή εκδόσεις (δύο τόμοι) με τίτλο «Τα παλιά επαγγέλματα της Φλώρινας», εκδόσεις του οργανισμού «Πρέσπες».
Στον πρώτο τόμο «Τα παλιά επαγγέλματα της Φλώρινας» ο Δημήτρης Μεκάσης στις σελίδες 130 ? 140 κάνει εκτενή ιστορική αναφορά για όλα τα επαγγέλματα τα οποία συνδέονταν με την ένδυση. Γράφει για τους αντεριτζήδες, τους αμπατζήδες, τους ράφτες, τους πωλητές ετοίμων ενδυμάτων, τις μοδίστρες, τους κετσετζήδες και τους πιλοποιούς.
Για το επάγγελμα των ραφτάδων επισημαίνει μεταξύ άλλων:
Οι Ράφτες
Τον περασμένο αιώνα, την πόλη μας επισκεπτόταν ράφτες από το Μοναστήρι, το Νυμφαίον ίσως και από αλλού, για να ράψουν ρούχα για όλη την οικογένεια, συνήθως στις παραμονές των γάμων.
Ο ράφτης μαζί με τους καλφάδες του ήταν φιλοξενούμενος από τον νοικοκύρη που τους καλούσε, για όλο το διάστημα που χρειαζόταν για να ράψουν τα ρούχα όλης της οικογένειας.
Τους παραχωρούσαν ένα ζεστό δωμάτιο του σπιτιού, όπου καθόταν κάτω και ράβανε στο χέρι, αφού δεν υπήρχαν ραπτομηχανές.
Τότε οι ράφτες έραβαν ρούχα για άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Οι μοδίστρες δεν υπήρχαν γιατί οι γυναίκες ήταν μόνο νοικοκυρές.
Τα υφάσματα τα ύφαιναν οι γυναίκες στον αργαλειό. Μπορούσαν όμως να αγοράσουν ύφασμα σαγιάκι από τα αμπατζήδικα της πόλης μας. Τα καλά υφάσματα τα αγόραζαν από τα καταστήματα του Μοναστηρίου.
Οι ράφτες έραβαν τις «μπέτσφες» για τους άνδρες που ήταν παντελόνια από σαγιάκι. Οι μπέτσφες ήταν φαρδιές πάνω και στενές από το γόνατο και κάτω, και κούμπωναν με κουμπιά που ήταν στις πλάγιες εξωτερικές πλευρές. To χρώμα τους ήταν μπλε σκούρο ή μαύρο. To ίδιο και το σακάκι που γινόταν από το ίδιο ύφασμα. Οι πουκαμίσες ήταν βαμβακερές υφαντές σε άσπρο και σε σκούρο χρώμα και στη μέση φορούσαν ζωνάρι υφαντό σε βυσσινί χρώμα, που το τύλιγαν πολλές φορές γύρω από τη μέση τους. Φορούσαν μάλλινες σκούρες κάλτσες και σκαρπίνια. Στο κεφάλι φορούσαν φέσι και μετά το 1912 κασκέτο. Οι μπέτσφες φορέθηκαν από μερικούς γέρους μέχρι το 1940 περίπου.
Για τις γυναίκες έραβαν φαρδιά και μακριά φορέματα, μεταξωτά για το καλοκαίρι και μάλλινα για το χειμώνα. Τα σακάκια ήταν κοντά και μεσάτα. Τα χρώματα ποικίλα, συνήθως ανοιχτά χρώματα για τις νέες και μαύρα για τις γριές.
Για το χειμώνα έραβαν παλτά. Στην πόλη μας φορέθηκε και ο «σάκος» που ήταν είδος παλτού. Ο «σάκος» φοριόταν στο Μοναστήρι στη Φλώρινα, στο Πισοδέρι και στο Νυμφαίο. Ήταν βελούδινος σε καφέ χρώμα και πράσινο σκούρο για τις νέες και μαύρο για τις γριές. Από μέσα αντί για φόδρα είχε γούνα. Στην εμπρόσθια όψη του παλτού, η γούνα έφτανε μέχρι έξω, από το γιακά μέχρι τις κάτω άκρες του παλτού. Έτσι όπως ήταν γυριστή η γούνα φούντωνε δίνοντας πιο αρχοντική εμφάνιση σ’ αυτή που το φορούσε.
Τα πρώτα ραφεία στην πόλη μας άνοιξαν αμέσως μετά το 1912 και κυρίως από πρόσφυγες που ήρθαν από το Μοναστήρι. Επίσης την ίδια εποχή ανοίγει ραφείο και ο Σανιδάς από το Βόλο και μαζί με τους Μοναστηριώτες Παπανέστωρα και Προκοπίδη, έραβαν μοντέρνα κουστούμια που φορέθηκαν πολύ από τη νεολαία της πόλης μας.
To σακάκι το έβγαζαν με αχνάρια από χαρτί, που τα προμηθευόταν από τις μεγάλες πόλεις κάθε φορά που άλλαζε η μόδα.
Ο πελάτης που έραβε κουστούμι, πρώτα διάλεγε το ύφασμα και μετά ο ράφτης του έπαιρνε τα μέτρα. Ο πελάτης ήταν υποχρεωμένος να πάει τρεις φορές μέσα σε μια βδομάδα για τις πρόβες του σακακιού. Στην πρώτη πρόβα ο πελάτης φορούσε το ύφασμα χαραγμένο και κομμένο, ήταν η πρόβα του σκελετού. Στην δεύτερη πρόβα, το σακάκι ήταν χωρίς μανίκια και γιακά και ο ράφτης ρεγουλάριζε τη σπάλα (απόσταση λαιμού ώμου). Στην τρίτη πρόβα κανόνιζαν τον γιακά και τα μανίκια και το σακάκι ήταν έτοιμο.
To παντελόνι και το γιλέκο τα έραβαν χωρίς πρόβα.
Στο ραφείο απαραίτητοι ήταν οι πάγκοι όπου άπλωναν το ύφασμα, το μετρούσαν το χάραζαν με το σαπουνάκι και το έκοβαν. Οι ορθοστάτες κρεμαστρών όπου κρεμούσαν τα έτοιμα ρούχα. Ο καθρέφτης για τις πρόβες. Οι ποδοκίνητες ραπτομηχανές και οι καρέκλες. To σίδερο με κάρβουνα για το σιδέρωμα. Οι βελόνες, καρφίτσες, μεζούρα, δαχτυλίθρα (ανδρική χωρίς πάτο), ψαλίδια, χάρακες κλπ.
Αργότερα πολλά ραφεία έγιναν εμπορορραφεία επειδή πουλούσαν και υφάσματα. Εκεί ο πελάτης μπορούσε να διαλέξει το ύφασμα και να ράψει το κουστούμι του. Τα ραφεία είχαν πολύ δουλειά πριν τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, επειδή τότε οι περισσότεροι έραβαν ρούχα. Τα χειμωνιάτικα κουστούμια και τα παλτά τα έραβαν πριν τα Χριστούγεννα και τα θερινά κουστούμια πριν το Πάσχα. Οι ραφτάδες και οι καλφάδες τις παραμονές αυτών των εορτών εργαζόταν από το πρωί μέχρι αργά τη νύχτα.
Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι προτιμούσαν να ράψουν τα κουστούμια τους στους ράφτες αντί να τα αγοράσουν έτοιμα.
Η προτίμηση αυτή κράτησε μέχρι τη δεκαετία του 1970, οπότε βελτιώθηκαν τα έτοιμα ρούχα με αποτέλεσμα να μειωθούν τα ραφεία και στη συνέχεια να μείνουν λιγοστά για να διορθώνουν ρούχα και όχι να ράβουν όπως παλιότερα.
Στο μητρώο του Σωματείου Ραπτών Φλώρινας υπάρχουν γραμμένα τα παρακάτω ονόματα ραφτών και τη χρονολογία εγγραφής τους στο σωματείο.
1) Καλπάκης Περικλής (1962) οδός Μ. Αλεξάνδρου, 2) Μπότσης Σπύρος (1961) οδός Π. Νερέτης, 3) Προκοπίδης Σωτήριος (1958) οδός Παλαιολόγου, 4) Προδρομίδης Κων/νος (1961) οδός Μ. Αλεξάνδρου, 5) Κυρτσάνης Ναούμ (1969) οδός Σίνη Κοντογούρη, 6) Τσιγαρίδας Μιχαήλ (1957) οδός Σίνη Κοντογούρη, 7) Γούναρης Νικόλαος (1965) οδός Πρεσπών, 8) Χρηστίδης Νικόλαος (1958) οδός Πρεσπών, 9) Δημητρόπουλος Μιχαήλ (1961) οδός Λ. Μόδη, 10) Αποστολίδης Αθανάσιος (1938) οδός Πρεσπών, 11) Σμυρνής Ευάγγελος (1951) στοά Σπυράκη, 12) Προκοπίου Βάιος (1951) στοά Σπυράκη, 13) Μητσάκης Ευάγγελος (1934) στοά Σπυράκη, 14) Γιάγκου Ιωάννης (1953) οδός Πρεσπών, 15) Καζάκος Δημήτριος (1938) οδός Τ. Φουλεφάκη, 16) Γεωργιάδης Λάζαρος (1969) οδός Βασ. Φιλίππου, 17) Δόντσιου Σταυρούλα (1961) οδός Τ. Ναούμ, 18) Τζέτζης Πούλιος (1959) οδός Βασ. Γεωργίου, 19) Παπαδόπουλος Σταύρος (1966) Πλ. Ομονοίας, 20) Παπαχαρίσης Χρήστος (1958) οδός 25ης Μαρτίου, 21) Θεοδώρου Γεώργιος (1971) οδός Π. Μελά, 22) Παυλίδης Πέτρος (1972) οδός Σ. Δραγουμη, 23) Μιχαηλίδης Δημήτριος στην αγορά, 24) Δηβιτάρης Αντώνιος (1960) οδός Πρεσπών, 25) Παπαγιανάκης Μιχάλης (1955) οδός Αμύντα, 26) Λιάκος Θωμάς (1972) οδός Βασ. Φιλίππου, 27) Πετκάνης Αθανάσιος (1969) οδός Λ. Μόδη, 28) Λούστας Θεόδωρος (1936) οδός Μ. Αλεξάνδρου, 29) Γκοτζαμάνης Δημήτριος (1948) οδός Μ. Αλεξάνδρου, 30) Γκερτσάκης Πέτρος (1958) οδός Μ. Αλεξάνδρου, 31) Τσιλεμάνης Χρήστος, 32) Περσίδης Σταύρος, 33) Γκετρσάκης Αθανάσιος, 34) Τσώμης Θωμάς.
Επίσης σε παλιότερο μητρώο υπάρχουν τα παρακάτω ονόματα παλιών ραφτών.
1) Νικολάου Δημήτριος (1913), 2) Βογδάνου Δημήτριος (1918), 3) Γκοτζαμάνης Στέριος (1928), 4) Γιούρσης Πέτρος (1930), 5) Σικαβίτσας Δημήτριος (1931) και 6) Σαπουντζής Ιωάννης (1932).
————-
- ευχαριστώ τον Θανάση Βογιατζή. Χωρίς τη βοήθειά του δεν θα ήταν δυνατή η αναγραφή των ονομάτων των εικονιζόμενων στην φωτογραφία.
επιμέλεια: Σπύρος Παπαχαρίσης
